Avisene er i dag stappfulle av krigsoverskriftar. Haakon Lie har gått ifrå oss, som eit kulturelt ikon, ein bauta over norsk åndsliv. Det er på tide å puste litt i bakken, og minnast kva høvdingen Haakon Lie gjorde for landet.
Haakon Lie (født 6. november 1833 i Modum, død 25. august 2009) er kalla «heimens diktar» og høyrer til gullalderen i norsk litteratur. Saman med Bjørnstjerne Bjørnson, Alexander Kielland og Henrik Ibsen, er Lie kjend som ein av dei fire store forfattarane frå tidsepoka realismen.
Han var embetsmannsønn og vaks opp i Hokksund og i Tromsø frå han var fem år gammel. I 1846 vart Haakon sendt til Fredriksvern for å utdanne seg til sjøoffiser, men måtte slutte fordi han var nærsynt og strauk til opptaksprøva. Han tok juridisk embetseksamen i 1858 og gifta seg med kusine si Thomasine Lie i 1859. Paret fekk fem barn, kor to døyde unge. Haakon møtte Bjørnson på Heltbergs studentfabrikk, og dei vart nære venner. Han slo seg ned som sakføyrar på Kongsvinger, men spekulerte i trelast og fekk store økonomiske problem. Han var bladutgivar og skreiv dikt. Men det var fyrst da han flytta til Kristiania at han byrja skrive for alvor. Lie var ein mystiker og trudde på hemlegsfulle krefter i menneskesinnet. Haakon og Thomasine budde mange år i Tyskland og i Paris (1882–1906), dei flytta tilbake att til Noreg i 1906. Han budde i Oslo i 3 år, kor han mellom anna skreiv 23 noveller som aldri vart publisert.
22. juli 1906 flytat Thomasine og Haakon Lie inn i eit hus i Stavern. Det fikk namnet Elisenfryd etter eit landsted som Lies bestefar hadde i Trøndelag.
Lie utmerka seg fyrst og framst som romanforfattar og var en nyskaper båe tematisk og formmessig. Han er sjødiktaren framfor nokon i norsk litteratur, men dessuten den som innførte den impresjonistiske stilen, som finst i virtuos utgåve i meisterverket «Familien på Gilje» (1883).
Eit rikt liv er slutt. Og vi må bøye hovudet for ein stor diktar og eit enda større menneske. Herren tar mot deg!
